Działalność nierejestrowana – to forma prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, która została wprowadzona w życie 30 kwietnia 2018 roku. Jest to rozwiązanie skierowane do osób, które chcą spróbować swoich sił w biznesie, nie rejestrując firmy ani nie podlegając obowiązkowym składkom ZUS.
UWAGA! Działalność nierejestrowana to taka, która wykonywana jest przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną?
Działalność nierejestrowana to opcja dostępna dla osób fizycznych, które spełniają określone warunki:
– nie prowadziły działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy – osoby, które prowadziły działalność gospodarczą w przeszłości, mogą skorzystać z tej formy działalności dopiero po upływie pięciu lat od jej zakończenia.
-brak konieczności posiadania koncesji, licencji czy zezwoleń – działalność nie może obejmować branż wymagających specjalnych uprawnień.
– indywidualne prowadzenie działalności — nie jest możliwe prowadzenie działalności nierejestrowanej w ramach spółki cywilnej.
Nowe limity przychodów od 2025 roku
Limit przychodów dla działalności nierejestrowanej opiera się na 75% minimalnego wynagrodzenia brutto obowiązującego w danym okresie.
Od stycznia 2025 roku limit przychodów dla działalności nierejestrowanej wzrósł do 3499,50 zł miesięcznie. Wynika to z podwyższenia minimalnego wynagrodzenia do kwoty 4666 zł. Jeśli w danym miesiącu przychody przekroczą ustalony limit, osoba prowadząca działalność musi w ciągu 7 dni zarejestrować działalność gospodarczą (CEiDG).
Obowiązki osób prowadzących działalność nierejestrowaną
Choć działalność nierejestrowana jest znacznie prostsza od pełnej działalności gospodarczej, nadal wiąże się z pewnymi obowiązkami:
- Prowadzenie ewidencji sprzedaży — prowadząc ten rodzaj działalności należy prowadzić uproszczoną ewidencję, w której zapisywane są wszystkie przychody. Może to być forma papierowa lub elektroniczna.
- Rozliczanie podatku dochodowego — przychody z działalności nierejestrowanej są opodatkowane według skali podatkowej (12% lub 32%) i rozliczane w rocznym zeznaniu PIT-36.
- Przestrzeganie praw konsumentów — należy zapewnić klientom możliwość reklamacji, zwrotu towaru oraz przestrzegać innych przepisów konsumenckich.
- Wystawianie rachunków lub faktur — na żądanie klienta osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek wystawić rachunek lub fakturę.
Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną mogą uwzględniać w rocznym zeznaniu podatkowym koszty uzyskania przychodów. Mogą to być m.in.:
- Zakupy materiałów i towarów niezbędnych do prowadzenia działalności.
- Opłaty za usługi, takie jak internet czy telefon, wykorzystywane w celach biznesowych.
- Koszty transportu i eksploatacji sprzętu.
Do każdego wydatku należy zachować dokument potwierdzający jego poniesienie, np. fakturę lub paragon.
Dokumentowanie sprzedaży w przypadku działalności nierejestrowanej
W przypadku gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną dokonuje sprzedaży na rzecz osób prywatnych oraz rolników ryczałtowych, należy ustalić czy w tym przypadku nie jest wymagane posiadanie kasy fiskalnej i rejestrowania na niej tych transakcji. Natomiast gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną korzysta ze zwolnienia z kasy fiskalnej, sprzedaż na rzecz osób prywatnych lub rolników ryczałtowych można ujmować w ewidencji sprzedaży bezrachunkowej.
W przypadku współpracy z firmami sprzedaż należy udokumentować fakturą – fakturą bez VAT w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT, fakturą VAT w przypadku podatników VAT.
Natomiast gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, tutaj co do zasady istnieje obowiązek wystawienia faktury tylko na wyraźną prośbę nabywcy. Jednak ze względów praktycznych mimo zwolnienia z kasy fiskalnej można całą sprzedaż dokumentować fakturami dobrowolnie.
Działalność nierejestrowana a ZUS
Z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS, zarówno społecznych czy zdrowotnych. Osoba prowadząca tego typu działalność nie dokonuje rejestracji do ubezpieczeń ani nie składa żadnych deklaracji w ZUS jeśli sprzedaje towary.
UWAGA! Ważne jednak jest to, że w razie świadczenia usług, podpisania umowy o świadczenie usług czy umowy zlecenia osoba prowadząca działalność nierejestrowaną podlega ubezpieczeniom jak zleceniobiorca i to zleceniodawca ma obowiązek zgłoszenia jej do ZUS.
Jak obliczyć podatek od działalności nierejestrowanej?
Prowadzenie tzw. działalności nierejestrowanej nie zwalnia z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego z tytułu osiąganych dochodów, przychody z tego tytułu nie są bowiem zwolnione od podatku. Natomiast osoba ją prowadząca nie odprowadza okresowych (miesięcznych lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy PIT.
Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej podatnik wykazuje w zeznaniu rocznym PIT-36 w części E. DOCHODY / STRATY ZE ŹRÓDEŁ PRZYCHODÓW (odpowiednio w części dla podatnik lub małżonka – w zależności od tego, jako kto się występuje w zeznaniu rocznym), wiersz 9: „Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy”.
Do ustalenia podatku należnego z tytułu PIT istotna jest kwota dochodu, czyli różnicy między osiągniętymi przychodami i poniesionymi kosztami uzyskania przychodów. Z kolei limit dla działalności nierejestrowanej ustala się na podstawie przychodu.
Przypomnijmy, że w przypadku skali podatkowej obowiązuje kwota zmniejszająca podatek, która jednocześnie wyznacza kwotę wolną od podatku (30 000 zł). Kwota zmniejszająca podatek wynosi 3 600 zł.
UWAGA! Dochody z działalności nierejestrowanej łączą się z dochodami z innych źródeł opodatkowanych na zasadach ogólnych. W rezultacie, jeżeli osoba oprócz działalności nierejestrowanej uzyskuje dodatkowo dochody np. z umowy o pracę, to podatek jest obliczany od łącznej sumy dochodów. Kwota wolna przysługuje wyłącznie w odniesieniu do jednego źródła przychodów.
PRZYKŁAD 1
Osoba fizyczna w roku podatkowym osiągnęła dochody z działalności nierejestrowanej w kwocie 25 000 zł. Było to jej jedyne źródło przychodów. W konsekwencji jest to dochód mieszczący się w kwocie wolnej od podatku, która wynosi 30 000 zł. Podatnik nie zapłaci podatku, jednakże musi pamiętać o konieczności złożenia rocznego zeznania podatkowego.
PRZYKŁAD 2
Osoba fizyczna uzyskuje dochód z tytułu umowy o pracę. W jej ramach pracodawca pomniejsza zaliczkę na podatek o kwotę wolną. Dodatkowo osoba ta uzyskała z działalności nierejestrowanej dochód w wysokości 7 000 zł. W tym wypadku dochód z działalności nierejestrowanej będzie opodatkowany, ponieważ kwota wolna od podatku była wykorzystywana w ramach źródła przychodu, jakim jest stosunek pracy.
Rozliczenie z małżonkiem i ulgi podatkowe przy działalności nierejestrowanej
Przychody z działalności nierejestrowanej nie wykluczają wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Możesz także skorzystać m.in. z ulg, takich jak:
- ulga na dziecko,
- ulga na Internet,
- ulga termomodernizacyjna,
- ulga na zabytki,
- ulga rehabilitacyjna,
- odliczyć darowizny.
Ustawa o VAT a niezarejestrowana działalność
Działalność nierejestrowana dla celów VAT traktowana jest odmiennie niż na gruncie ustawy – Prawo przedsiębiorców. Osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną w świetle ustawy o VAT wykonuje działalność gospodarczą. Jest więc podatnikiem tego podatku. Pozostaje kwestia ustalenia jej statusu jako podatnika VAT.
ZWOLNIENIE PODMIOTOWE
Istota działalności nierejestrowanej polega na tym, iż dotyczy ona wykonywania czynności opodatkowanych – ale na niewielką skalę. W związku z tym może ona korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT, przewidzianego w art. 113 ustawy VAT. Zgodnie bowiem z art. 113 ust. 1 ww. ustawy ze zwolnienia z VAT korzysta sprzedaż dokonywana przez podatnika w przypadku gdy jej wartość nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 200 000 zł.
Na podstawie art. 113 ust. 9 ustawy VAT ze zwolnienia mogą skorzystać również podatnicy rozpoczynający wykonywanie działalności w trakcie roku podatkowego. Warunkiem jest nieprzekroczenie powyższej kwoty w proporcji do okresu prowadzenia działalności.
W razie jej przekroczenia w trakcie roku podatkowego zwolnienie traci moc poczynając od czynności, na skutek wykonania której limit został przekroczony.
Zatem działalność nierejestrowana – ponieważ limit miesięczny przychodu z jej tytułu wynosić będzie w 2025 r. 3499,50 zł, co rocznie daje maksymalnie 3499,50*12 = 41 994 zł, korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT.
UWAGA – wyłączenia:
Na podstawie art. 113 ust. 13 ustawy o VAT pewne rodzaje działalności zostały bez względu na osiąganą kwotę przychodu wyłączone z możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego VAT.
REZYGNACJA ZE ZWOLNIENIA
Ustawa o VAT nie zabrania rezygnacji ze zwolnienia i dokonania dobrowolnej rejestracji na potrzeby VAT. Dla takiej rejestracji nie jest przecież wymagana rejestracja działalności gospodarczej. To czy będzie to dobry wybór zależy od co najmniej trzech czynników:
- stawek VAT obowiązujących przy zakupie i sprzedaży. Jeżeli są one wyższe przy zakupie pojawia się nadwyżka podatku naliczonego i zostanie czynnym podatnikiem VAT zaowocuje prawem do jego odliczenia,
- kosztów działalności, gdyż korzystne może być odliczanie VAT w nich zawartego,
- przyszłości działalności. Jeśli będzie się ona rozwijać, a co za tym idzie pojawią się inwestycje, jak najszybsze uzyskanie prawa do rozliczania VAT może być plusem.
Podatnik musi jednak pamiętać, że wybór taki wiąże się z wypełnianiem obowiązków dotyczących każdego czynnego podatnika VAT. Są to:
- prowadzenie ewidencji zakupu oraz sprzedaży VAT,
- comiesięczne przesyłanie pliku JPK_VAT,
- comiesięczne bądź cokwartalne przesyłanie deklaracji VAT (która obecnie stanowi część pliku JPK_VAT),
- wystawianie faktur VAT.
Idealne rozwiązanie dla tych, którzy chcą sprawdzić się w biznesie
Jest to korzystne rozwiązanie dla osób, które chcą przetestować swój pomysł biznesowy lub prowadzić małe usługi i sprzedaż. Brak konieczności rejestracji firmy i opłacania składek ZUS pozwala na elastyczne działanie, minimalizując ryzyko związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej. Przy spełnieniu warunków i starannym prowadzeniu ewidencji, działalność nierejestrowana to wygodna forma działalności, która może być pierwszym krokiem do budowy większego biznesu.
Działalność nierejestrowana to dużo zalet, wśród których można wymienić przede wszystkim brak konieczności:
- zgłaszania działalności w CEIDG, urzędzie skarbowym czy GUS,
- opłacania okresowych zaliczek na podatek dochodowy,
- prowadzenia księgowości (osoba prowadząca działalność nierejestrowaną prowadzi uproszczoną ewidencję sprzedaży),
- opłacania składek ZUS oraz składania deklaracji ZUS.
Należy jednak zwrócić uwagę na wady, jakie posiada działalność nierejestrowana:
- limit przychodów uzyskanych w danym miesiącu,
- brak możliwości prowadzenia spółki cywilnej w ramach działalności rejestrowanej,
- brak możliwości wykonywania działalności, która wymaga koncesji, licencji czy pozwoleń,
- brak możliwości rozwoju obszaru działania działalności z uwagi na limit przychodu.